Παρασκευή, 29 Μαρτίου 2024

Χόρτα, βότανα και φυτά: Ένας επίγειος της Ύδρας θησαυρός

  • Σάββατο, 05 Δεκεμβρίου 2020 19:37
  • 2'

Μετά τις πρώτες βροχές του Φθινοπώρου η επιφάνεια της Γης της Ύδρας αρχίζει να πρασινίζει με την εμφάνιση φυτικής ζωής.

Πανσπερμία φυτών που ανήκουν στην κατηγορία των χορταρικών-λαχανικών εμφανίζεται δειλά-δειλά στα χωράφια, στους κάμπους, στα βουνά και τα λαγκάδια της ζωοφόρου και καρποφόρας Ύδρας. Αυτού του είδους η καρποφορία θα κρατήσει μέχρι το τέλος της Άνοιξης, γιατί τα πλείστα των παραγομένων φυτών είναι μονοετή.
Φυτά ή χόρτα ασυναγώνιστα στο είδος από κάθε άποψη άρχισαν από τον Οκτώβρη να αναπτύσσονται και πλείστα όσα, να περνούν από το τσουκάλι της νοικοκυράς για να γίνουν κύριο φαγητό ή σαλάτα ξέχωρης νοστιμιάς.
Φαρμικόρες (επειδή είναι πικρές), Γαλατσίδες (όταν κοπούν βγάζουν γάλα), Μπροβάτσες, Αλιβάρβαρες, Μπουκουλιέπηρες (Αρβανίτικη επωνυμία που θα πει ψωμί του λαγού και που φανερώνει πως στο νησί ευδοκιμούν λαγοί). Κουκάκια, καλογεράκια, βρούβες, σινάπια, λιναρίδες, σέλια και τόσα άλλα. Όλα αυτά τα χορταρικά φύονται σε όλη την Ύδρα. Η Αλιβάρβαρα, μπουκουλιέπηρα και μπροβάτσα φύονται σε πευκώδη συνήθως βουνά όπως Πεύγες, Κοντάρια, Αγία Μαρίνα, Ζώγερι και άλλα.


Η φαρμικόρα φύεται στα βουνά, στους δρόμους, της πόλης και στα χωράφια. Όπου υπάρχουν γιδοπρόβατα, όπως στο «Μπόρι» του Κόκκου περί τα 500μ. ανατολικότερα της Ιεράς Μονής του Αγίου Νικολάου. Στην πόλη φύεται σε δρόμους που έχουν ασβεστωθεί, είναι δε όλα αυτοφυή.
Όλα αυτά τα φυτά που προαναφέραμε έσωσαν κόσμο και κοσμάκη κατά τη μαύρη κατοχή 1941-44!  Σε τόπους της Ύδρας όπου κυριαρχεί ο βράχος, Λούμι του Κρίταμι, Πεύγες, Ζάστανι, Ζούρβα, εφύοντο αυτοφυώς πάντα, η Κρίταμη και η Κάπαρη που τις έκαναν τουρσί, τα αλιφόνια, νοστιμότατο χόρτο που έβγαινε μέσα σε αγκάθια και ένα είδος μπρόκολου αρβανιστί «λάκρ’ ε γκούρε», χόρτο του βράχου.
Στους ίδιους τόπους εφύετο και η φασκομηλιά σε αντίθεση με το άλλο φαρμακευτικό ζεστό, το χαμομήλι που εφύετο σε χωμάτινους χώρους.
Πέραν των όσων εκλεκτών της Ύδρας, αναφέραμε, εφύοντο ακόμη πολλά άλλα που αρκετός κόσμος ίσως και να μη γνωρίζει, όπως βολβοί, μπουρίνια (άγρια σκόρδα), μανιτάρια, όλα αυτοφυή και ραπάνια και κουκιά καλλιεργήσιμα.
Τα τελευταία τα καλλιεργούσαν στα περιβόλια τους μέχρι και τη δεκαετία του 1950 οι αείμνηστοι Κοσμάς Χαλιορής, ο γιος του Δαμιανός, ο Χαράλαμπος Ζαραφωνίτης, ο Γιάννης Στ. Βούλγαρης κ.α. Οι παραπάνω καλλιεργούσαν ακόμη με επιτυχία, κολοκυθάκια και άλλα χορταρικά τα οποία και πουλούσαν.
Εκτός των βολβοειδών και των μανιταριών, της φασκομηλιάς και άλλων, τα περισσότερα του είδους ασυναγώνιστα σε όλη την επικράτεια, ήταν πόες. Αυτές οι πόες που έσωσαν εκατοντάδες ανθρώπους όπως προείπαμε κατά την επάρατο κατοχή, συντηρούσαν κι ένα μεγάλο αριθμό γιδοπροβάτων και η βοσκή κρατούσε τους μισούς μήνες του χρόνου. Τα παραγόμενα αμνοερίφια ήταν και είναι τα νοστιμότερα της Ελλάδας όπως και το γάλα τους και τα παράγωγά τους.
Οι παλιότεροι που βρήκαν πως το έδαφος της Ύδρας ήταν φιλόξενο για κάθε δέντρο, επιδόθηκαν και στη δενδροκομία κι έτσι κάθε σπίτι που διέθετε ελάχιστη γη, είχε την πορτοκαλιά του, τη μανταρινιά του, την αμυγδαλιά του, τη μουσμουλιά του, τη λεμονιά του, την κορομπιλιά του, την κρεβατίνα του με τη σταφυλιά του, αγιασμένα δέντρα με θείους καρπούς. Και κλείνουμε με τον επίγειο παράδεισο που συμπληρώνουν τα όμορφα και πολύκλαυστα πευκοδάση της Ύδρας. Προπολεμικά η Ύδρα παρήγαγε το καλύτερο ρετσίνι της περιοχής. Η Επισκοπή γέμιζε τα βαρέλια των καλογήρων του Προφήτη Ηλία με «κοκκινέλι» και τα κιούπια με λάδι κι ελιές.
Αφήσαμε την υπέροχη νοστιμιά τελευταία, τα σύκα και τα φραγκόσυκα ή αραπόσυκα που δυστυχώς τείνουν να εξαφανιστούν!!

Από τα Λαογραφικά του Χρήστου Χριστοδούλου