ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
Σχόλιο Χριστίνας Μ.Ζαραφωνίτου, Καθηγήτριας Εγκληματολογίας Παντείου Πανεπιστημίου, Διευθύντριας του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Εγκληματολογίας, Εθνικής Αντιπροσώπου στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Πρόληψης του Εγκλήματος (EUCPN).
Η Ύδρα μας αποτελεί ένα ξεχωριστό νησί από πολλές απόψεις. Είναι ένα από τα σπάνια μέρη που απαγορεύονται τα αυτοκίνητα. Είναι ένας τόπος που διατηρεί την απαράμιλλη ομορφιά του μέσα στο χρόνο, διαφυλάσσοντας την ιδιαίτερη αισθητική της. Είναι, επίσης, ένα καλό παράδειγμα διαχρονικής συνύπαρξης πολλών διαφορετικής εθνικής προέλευσης κατοίκων.
Το νησί με την πλούσια ιστορία, τους λίγους μόνιμους κατοίκους και τις βαθιά ριζωμένες παραδόσεις, είναι ένας τόπος με ελάχιστη εγκληματικότητα. Θλιβερή εξαίρεση αποτελεί η ληστεία με θύμα τον ιδιοκτήτη εστιατορίου, καθώς και η εντυπωσιακή διάρρηξη στην Ιερά Μητρόπολη, ενώ πρόσφατα δύο καταστήματα στο λιμάνι έγιναν, ομοίως, αντικείμενο διάρρηξης. Πρόκειται για εγκλήματα, τα οποία εμπνέουν ανησυχία και ανασφάλεια και για το λόγο αυτό απαιτείται εγρήγορση τόσο για τη σύλληψη των δραστών όσο, κυρίως, για την πρόληψη μελλοντικών αντίστοιχων συμβάντων.
Προς την κατεύθυνση αυτή απαιτείται στρατηγικός σχεδιασμός που θα αξιοποιεί τις υπάρχουσες δυνάμεις και θα τις συντονίζει ορθά, ώστε να είναι αποτελεσματικές. Όπως αναφέρω στο βιβλίο μου «Πρόληψη της εγκληματικότητας σε τοπικό επίπεδο» (Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 2003), βασική παράμετρο υλοποίησης των τοπικών πολιτικών πρόληψης αποτελεί η διεταιρικότητα, βάσει της οποίας επιχειρείται συνεργασία μεταξύ κυβερνητικών και μη κυβερνητικών φορέων, κεντρικής εξουσίας και τοπικής αυτοδιοίκησης καθώς και επίσημων φορέων και εκπροσώπων των πολιτών, των καταστηματαρχών, της σχολικής κοινότητας κλπ. Στο πλαίσιο αυτό, σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η λεγόμενη περιστασιακή πρόληψη προκειμένου να απομακρύνει ή να δυσχεράνει την εγκληματική δράση μέσα από το σχεδιασμό προϊόντων, υπηρεσιών, περιβάλλοντος. Σε συνδυασμό με κοινωνικοπροληπτικές παρεμβάσεις που αξιοποιούν τη συμμετοχή των κατοίκων καθώς και με την κατάλληλη τεχνική υποστήριξη (μέτρα ασφάλειας και αυτοπροστασίας, ηλεκτρονική επιτήρηση-CCTV κ.ά.), μπορεί να επιτευχθεί η μείωση των ευκαιριών διάπραξης του εγκλήματος ή η δυσχέρανση του εγκληματικού στόχου.
Βασικά προαπαιτούμενα επιτυχίας παρόμοιων πολιτικών αποτελούν η σωστή και σφαιρική γνώση του προβλήματος, η καταλληλότητα των αρμόδιων υπηρεσιών, η έγκυρη ενημέρωση των άμεσα ενδιαφερομένων φορέων και πολιτών, η ψύχραιμη και ορθολογική προσέγγιση, ο ορθός συντονισμός δράσεων και ο έλεγχος των αποτελεσμάτων τους, καθώς και η τήρηση των κανόνων ηθικής και δεοντολογίας.
Στην περίπτωση της Ύδρας, πρέπει να συνεκτιμηθούν οι ιδιαιτερότητές της γενικά και να αξιολογηθούν τα θετικά σημεία καθώς και οι δυσχέρειες που προκύπτουν. Ενδεικτικά, τα εξής: Α) Είναι θετικό το γεγονός ότι η άφιξη και αναχώρηση στο νησί γίνεται μόνο διά θαλάσσης, και άρα στην περίπτωση εγκληματικού συμβάντος ο έλεγχος διαφυγής είναι πολύ ευκολότερος, αρκεί βέβαια να γίνει έγκαιρα η διαπίστωσή του. Στο στάδιο αυτό, η συνεργασία των επαγγελματιών της μετακίνησης πληθυσμού θα μπορούσε να αποδειχθεί σημαντική αρκεί να έχουν επιμορφωθεί σωστά προς αυτή την κατεύθυνση για να μη θέσουν σε κίνδυνο τους εαυτούς τους ή τους επιβάτες τους. Β) Η μεγάλη τουριστική ανάπτυξη, κυρίως με την πρόσφατη μορφή των βραχυχρόνιων μισθώσεων οικιών, αλλάζει σε μεγάλο βαθμό τα δεδομένα στο νησί μας που δεν διαθέτει τις απαραίτητες υποδομές διαχείρισης μιας μαζικής και με μεγάλη κινητικότητα και ετερογένεια επισκεψιμότητας. Συναφής είναι και η εργασιακή μορφολογία που απορρέει (μεγάλη ζήτηση παροχής υπηρεσιών, αβέβαιο και ασαφές εργασιακό πλαίσιο, πρόσκαιρες σχέσεις εργασίας, αδυναμία μόνιμης ή ημι-μόνιμης διαμονής εργαζομένων στο νησί). Η παραπάνω εικόνα αντανακλά τις μεγαλύτερες δυσχέρειες ‘χαρτογράφησής’ της και απαιτεί ειδικό σχεδιασμό σε επίπεδο στρατηγικό και επιχειρησιακό καθώς και τη συνεργασία των τοπικών αρχών και των κατοίκων που ασκούν παρόμοια επαγγελματική δραστηριότητα χωρίς να είναι προετοιμασμένοι για την αντιμετώπιση παράπλευρων συνεπειών. Γ) Ειδικά για τους καταστηματάρχες, απαιτείται σωστή ενημέρωση από τις αρμόδιες αρχές για τη λήψη μέτρων αυτοπροστασίας, νόμιμα και ορθολογικά, ώστε να αυξήσουν την ασφάλειά τους. Όσα προαναφέρθηκαν για το εργασιακό πλαίσιο, πιθανόν να ισχύουν και για την περίπτωσή τους. Δ) Τέλος, και ίσως το σημαντικότερο, το έργο των διωκτικών αρχών του νησιού μας (Αστυνομία-Λιμενικό) δεν είναι πλέον τόσο «εύκολο», δεδομένης της αλλαγής των συνθηκών. Απαιτείται, δόκιμη επιμόρφωσή τους κεντρικά, ορθή και αποτελεσματική συνεργασία, αυστηρή τήρηση της δεοντολογίας και ορθή ενημέρωση των κατοίκων μέσω του Δήμου. Ειδικά, για τον Δήμο, υπάρχει εκ του νόμου η δυνατότητα να θεσπίσει, όπως έκαναν πολλοί άλλοι Δήμοι της χώρας, ένα Τοπικό Συμβούλιο Πρόληψης, με την εθελοντική συμμετοχή εκπροσώπων όλων των φορέων του τόπου και βέβαια των ειδικών και ειδημόνων που θα λειτουργήσει συμβουλευτικά και συντονιστικά προς την καλύτερη εφαρμογή μέτρων πρόληψης που προσιδιάζουν στην κάθε περίπτωση.
Σε καμία περίπτωση η Ύδρα μας δεν συγκαταλέγεται στις περιοχές με υψηλή εγκληματικότητα αλλά για να μη γίνει και για να διατηρήσει όσα θετικά έχει πετύχει λόγω της παράδοσής της, καλό είναι να οργανωθεί σωστά και ψύχραιμα προς την κατεύθυνση της πρόληψης που παραμένει πάντα προτιμότερη από τη συχνά αβέβαιη ‘θεραπεία’.
